۲-نکتۀ دیگر در روایات رجالی محقق این است که او معمولاً روایات افراد غیر دوازده امامی‌را ضعیف می‌شمارد و به روایت موثق عمل نمی‌کند. خلاصه اینکه ارسال روایت را مطلقاً از هر کسی که باشد غیر از ادمه علیهم السلام ضعیف می‌شمارد. با این حال می‌توان بین این دو کلام جمع کرد و گفت: ارسال و شیعه دوازده امامی‌بودن راوی دلیل ضعف روایت است، ولی اگر این مرسله و موثقه مورد عمل اصحاب باشد، و بر طبق آن اجماع عملی وجود داشته باشد محقق حلی به آن عمل می‌کند. بنلبراین منافاتی بین کلمات او وجود ندارد که گفته شود: محقق گاهی به روایت مرسله عمل کرده و گاهی عمل نکرده است.سرّ مطلب این است که او به خبری که با عمل صحابه جبران شده باشد، توجه کرده و به آن عمل می‌کند. محقق حلی به قرینه های دیگری که باعث اعتبار خبر می‌شود، تکیه نمی‌کند و آنچه را که شیخ طوسی و دیگران به عنوان قرینه بر آن روایات ذکر کرده اند، نظرش را جلب نمی‌کند.
علامه حلی (۷۲۶ ه.ق): ابومنصور، جمال الدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر حلی از علماء و فقهای بزرگ شیعه است. وی در علوم مختلف نزد علمای عصر خویش تلمذ کرده است.
علامه در زمینۀ علوم مختلف مانند:کلام، حکمت، حدیث، رجال، فقه و اصول کتابهای ارزشمند بسیاری تألیف کرده است؛ مانند:کشف المراد، أنوار الملکوت، خلاصه الأقول، تذکره الفقهاء، ایضاح الاشتباه، الجوهر النضید، منتهی المطلب، تحریر الأحکام الشرعیه، مختلف الشیعه، قواعد الأحکام، نهایه الاحکام، تبصره المتعلمین و ارشاد الأذهان الی احکام الدین.
محمد بن علامه حلی، فخرالمحققین(۷۷۱ه.ق):وی از بزرگان علمای امامیه و از شاگردان مبرز پدرش بود و علامه در مقدمۀ بیشتر آثارش از وی تمجید کرده و از او خواسته است که در صورت عدم توفیق به تکمیل مصنفات خود، آنها را اصلاح و تکمیل کند و تجلیل دو شخصیت بزرگ: شهید اول و دوم از او نشان دهندۀ مرتبه والای علمی‌اوست.
وی صاحب آثار و تألیفات بسیاری است مانند: ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد که به امر پدرش تألیف کرد و به گفتۀ شیخ بهایی نظیر آن در کتب فقهی استدلالی تألیف نشده است؛ شرح مبادی الاصول علامه، شرخ نهج المسترشدین علامه، منبع الاسرار، الکافیه الوافیه و جامع الفوائد فی شرح خطبه القواعد.
-برخی از دیدگاههای خاص علامه در فقه
۱-علامه مدعی شده است که که اگر آب کمتر از کر باشد، هرچند جاری باشد، نجس می‌شود، ولی سایر فقها این فتوا را نپذیرفته اند، و برخلاف آن ادعای اجماع کرده اند[۴۷].
۲-دیدگاه خاص علامه دربارۀ آب چاه است، او اولین کسی است که موضوع نجس بودن آب چاه را مطرح می‌کند. تا عصر علامه حلی تمامی‌قدما معتقد بودند که آب چاه با افتادن شی نجس در آن نجس نمی‌شود، ولی علامه حلی نخستین کسی است که به طهارت آب چاه و نجس نشدن آن با ملاقات نجس قائل شد.[۴۸]
شهید اول (۷۸۶ ه.ق): شمس الدین، ابو عبدالله مکی محمد بن مکی عاملی از بزرگان فقهای شیعه است که برخی از آثار علمی‌ارزشمندش تا کنون به عنوان متون درسی حوزه های علمیه و مستند محققان مورد استفاده قرار گرفته است. آثار بسیاری از شهید اول بجای مانده است که متجاوز از ۲۷ عنوان است.
اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه،مشهورترین اثر شهید در همه ابواب فقه است و در حوزه های علمیه و دانشگاهها متن دروس فقهی است.
-پاره ای از نظرات شهید اول در رجال و اصول
این نظریات بر اساس کتاب غایه المراد فراهم شده که کتاب استدلالی شهید اول است.
ا-شهرت روایی مرجع احدالمعارضین است.[۴۹]
۲-شهرت روایی جابر ضعف سند می‌باشد.[۵۰]
۳-شهید اول به روایت موثق عمل نمی‌کند.
پس از شیخ طوسی(۴۶۰ه.ق) تا عصر محقق کرکی(۹۴۰ه.ق) فقها به روایت موثق عمل نکرده اند و فقط به روایت صحیح و حسن و یا ضعیف منجبر به فتواهای اصحاب عمل کرده اند.
۴-شهید اول پس از عصر شیخ طوسی، اولین کسی است که قاعدۀ اجماع را به معنای گستردۀ آن پذیرفته است.[۵۱]
۵-مرسلات اصحاب اجماع قبول است.
۶-مضمرات راویان ثقه، معتبر است.
۷-مفهوم وصف حجت نیست.[۵۲]
۸-اجماع منقول حجت است.[۵۳]
۹- شهید اول نخستین کسی است که قاعدۀ شیخوخت را مطرح کرده و بدان تمسک جسته است، همانطور که در قاعدۀ اجماع نخستین فقیهی است که آن را دلیل وثاقت راویان دانسته است.[۵۴]
محقق کرکی(۹۴۰ه.ق): شیخ نورالدین، ابوالحسن، علی بن حسین بن عبدالعالی عاملی کرکی، معروف به محقق کرکی یکی از دانشمندان بزرگ شیعه عصر صفوی است که با دارا بودن منزلت والا در حکومت وقت توانست تا حد زیادی احکام عالی فقه را از طریق قدرت حاکمه در جامعۀ ایران پیاده کند و مسائل حکومتی و اجتماعی فقه را با استدلال قوی مطرح کند. کتاب جامع المقاصد فی شرح القواعد او که متأسفانه همۀ مباحث فقه را دربر ندارد، دلیل این مدعاست.
-پاره ای از آراء و نظریات کرکی: کرکی مثل فقهای پیش از خود به روایات موثق عمل نمی‌کند؛ لذا روایات سکونی و عبدالله بن بکیر و ابان بن عثمان را رد کرده و در این زمینه بر خلاف قواعدالاحکام علامه حلی رفتار کرده است.
شهید ثانی(۹۶۵ ه.ق): شیخ زین الدین بن علی عاملی شهید ثانی از فقهای بزرگ و متبحر امامیه است که در سخت ترین شرایط توانسته است تألیفات علمی‌بسیاری از خود به جای بگذارد به طوری که برخی از آنها به عنوان متن درس در حوزه های علمیه و دانشگاهها و مرجع استفادۀ محققان و مجتهدان است.
وی در طول عمر کوتاهش حدود شصت کتاب و رساله در موضوعات مختلف نگاشته است که غالباَ مورد استفادۀ علماء از گذشته تا به حال بوده است؛ مانند: الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، روض الجنان فی شرح ارشاد الأذهان و تمهید القواعد الأصولیه و العربیه. برخی از آثار شهید ثانی مفقود شده و دسته ای هنوز به چاپ نرسیده است.
محمد بن علی عاملی جبعی (۱۰۰۹ ه.ق): معروف به صاحب مدارک الاحکام. وی از فقهای بزرگ امامیه و نوۀ دختری شهید ثانی است.
از او تألیفات ارزشمند و علمی‌بسیاری به جای مانده است، از آن جمله: مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، شرح الروضه البهیه، حاشیه بر استبصار و حاشیه بر تهذیب الاحکام.
حسین بن زین الدین (۱۰۱۱ه.ق): وی فرزند شهید ثانی و معروف به صاحب معالم است. وی از علماء و فقهای مشهور امامیه و صاحب کتاب درسی معروف اصول معالم الدین و ملاذ المجتهدین.
از وی علاوه بر معالم، آثار علمی‌دقیق دیگری باقی مانده است؛ از آن جمله: منتفی الجمان فی الأحادیث الصحاح و الحسان، شرح الفیه ی شهید، مشکوه القول السدید فی تحقیق معنی الاجتهاد و التقلید، حواشی مختلف بر استبصار و تهذیب و الروضه البهیه.
شیخ بهایی (۱۰۳۰ه.ق): محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثی از فقها و دانشمندان بزرگ شیعه ی امامیه و شیخ الاسلامِ عصر شاه عباس صفوی بود. وی علاوه بر تسلط در علوم دینی در دانشهای دیگر نیز استادی کم نظیر به حساب میآمد. ساختن منارۀ جنبان اصفهان و حمامی‌که با یک شمع گرم میشد نشان دهندۀ قدرت علمی‌این دانشمند بزرگ است.[۵۵]
برخی از تألیفات وی از این قرار است: جامع عباسی در فقه، تهذیب البیان در نحو، تشریع الافلاک در هیئت، الاسطرلاب و کشکول.
در این عصر دانشمندان و فقهای بزرگ دیگری نیز می‌زیستند که در اینجا به ذکر نام برخی از آنها اکتفا می‌شود:
عبدالمطلب بن ابی الفوارس (۷۵۴ ه.ق)، صاحب کنزالفوائد. فاضل مقداد (۸۲۶ ه.ق)، صاحب کنزالعرفان.
ابن فهد حلی (۸۴۱ ه.ق)، صاحب المهذب البارع.
ابن أبی جمهور أحسائی (بعد از سال۹۰۱ ه.ق)، صاحب الأقطاب الفقهیه.
علی بن عبدالعالی میسی (۹۳۳ق)، صاحب شرح جعفریۀ محقق کرکی.
حسین بن عبدالصمد عاملی (۹۸۴ ه.ق)، پدر شیخ بهایی، صاحب درایه الحدیث.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (۹۹۳ ه.ق)، صاحب زبده البیان.[۵۶]
-فتواهای خاص محقق اردبیلی
۱-محقق اردبیلی معتقد است که «حیل ربوی» صحیح نیست و نمی‌توان با آن حیله ها از «ربا» فرار کرد.
| برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید. |