بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 157

 

 

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد
چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

فال بد زدن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

جهیزیه-نگا. جهیز

چپو-غارت-تاراج

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

 

از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

دل واپس-نگران-چشم به راه-مضطرب

جزاندن-آزار و اذیت کردن

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

حاضر و آماده-آماده

ترش کردن-عصبانی شدن

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

داش-لوطی-مشدی

چسی در کردن-نگا. چسی آمدن
رنگی-دارای رنگ-آلوده بودن به رنگ
 

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

 
دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

در زدن-کوبیدن در خانه

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم
پیاله فروشی-میخانه

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

چرک-کثیف

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس
از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن
بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن
حال آوردن جگر-بریدن صفرای جگر با چیزهای ترش مزه

تلکه بند شدن- تلکه کردن

 

جوشی شدن-عصبانی شدن

تنگاب آمدن-به جان آمدن

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن
دلجور-همدل

دو به دو-دو تا دو تا

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی
دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش
چنار امام زاده صالح-متلک بد
 

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری
آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن
دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

 
اشتر گربه-چیزهای نامتناسب با هم

تن خواه گردان-پول نقدی که در موقع لزوم خرج هرینه های فوری می شود

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

 
از ته دل-از سر صدق و صفا

چوروک خوردن-چین برداشتن

 

دستِ چپ-سمت چپ

بیا بیا- برو برو

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن
جا-رختخواب-بستر

زنیکه-زنکه

حلال واری-نگا. خلال وار

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)
پا در هوا-بی اساس-بی اصل-غیر قطعی

بی اشتها-بی میل به غذا

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

جزاندن-آزار و اذیت کردن

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان
بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

جبهه-میدان جنگ

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

 

توله سگ-در حالت تحقیر: بچه

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟
پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

 

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

 

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

چشم انداختن-نگاه کردن

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن
جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد
پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن
آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

آب آتش زده(اشک)

پیشاب-ادرار

 

 

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

 

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

دوری-ظرف غذاخوری پهن

داغان-از هم پاشیده-پریشان

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش
بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار
دله دزدی-عمل دله دزد

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن

پینه-وصله-پوست سخت شده

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)
 

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

الف کوفی-چیز کج-آلت تناسلی

زهکونی-اردنگی-تیپا

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

 

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

چال افتادن-گود شدن

بازداشتی-زندانی موقت

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
دل آمدن-به چیزی تن در دادن

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

حساب راسته حسینی-رو راست-بی شیله پیله
باز شدن مچ-لو رفتن دروغ

 

ریخته پاشیده-درهم برهم-شلوغ پلوغ

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

پر رودگی-پر گویی-پر حرفی
خِرخِر-آواز کشیدن چیزی سنگین بر زمین-صدای ناهنجار و گوش خراش

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

 

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش

چُل-آلت مرد
تریاکی-معتاد به تریاک

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

پنج تن آل عبا- پنج تن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور
پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن
الابختکی-اتفاقی-تصادفی

پیاله فروش-میخانه چی

برآورد-تخمین

بقچه بندی-ران چاق

جفت و جلا کردن-مرتب کردن-حقه جور کردن

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

 

خوشایند-مطبوع-پسندیده

 

 

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

 

حساب کردن-پرداختن خرج

از دولت سر(به لطف کسی، از برکت وجود کسی)

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

 

برده خورده-ملاحظه-پروا

خرج برداشتن-پول لازم داشتن

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

پاتوغ-محل گرد آمدن
خیرات کردن-چیزی را
پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

چای نیک-قوری و کتری چای

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

 

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن
رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

تحفه ی نطنز-چیز نفیس و با ارزش

به هم زدن-قطع رابطه کردن
رفیق گرمابه و گلستان-دوست یکدل و صمیمی و وفادار-یار غار

پَک و پوزه-ریخت و قیافه-شکل ظاهر

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن
پاتی کردن-باد دادن خرمن

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

 

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

 

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

 

رنگ شدن-گول خوردن

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

 

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

 

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

ترید- تلیت

زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

 
از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

آکَل-آقای کربلایی

چول کردن-شرمنده کردن
حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند
چل و چو-خبر دروغ-شایعه

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی
چیز فهم-عاقل و فهمیده

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

بی چیز-تهی دست-فقیر

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

بی معنی- بیخود

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

 

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

ته نشین شدن-رسوب کردن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

خرخاری-همدیگر را خاراندن

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

زاچ-زائو
خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

درآمد-مقدمه ی سخن و نوشته یا قطعه ی از موسیقی