مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 226

 

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

دق دلی-دق دل

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

دق مرگ-دق کش

خلا-مستراح

درب و داغان شدن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

 

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن
دَدَر-بیرون-کوچه

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

رد پا-جای پا-اثر

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)
خانم باجی-همشیره-خواهر خوانده
خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

چپو شدن-غارت شدن

 

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

دادستانی-دادخواهی-کار دادستان
رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

 

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

راه اندازی-راه انداختن

چین چین-پر از چین

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

 
پاچین-دامن زنانه

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

 

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

 

پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده
تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

از بن گوش-کمال بندگی و خدمتکاری

جرینگ-صدای سکه های پول

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

ژوری-هیئت داوران

راحت کردن-کشتن

 
پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن

 

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

دو قلو-دو بچه ی همزاد

از خدا بی‌خبر(ظالم، نابه‌کار)
جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور
بیرون روش-اسهال-شکم روش

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)
خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

 

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

 

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

دله-هرزه-چشم چران-پرخور

زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

فرسوده و خراب شدن

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

اُرُسی-کفش

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

 

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

پیش بردن-کاری را به انجام رسانیدن

 

زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن
دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

 
دردسر-گرفتاری-سرگردانی
دو زاری-سکه ی دو ریالی

بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند
تُف کار-بچه باز

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن
آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن
پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

 

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

 
ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن
ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار
چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن
پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است
پس نشستن-عقب نشینی کردن

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک
تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم
بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن
دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

 

پا سوخت-پا بد-بد شانس

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

 

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

حرص خوردن-عصبانی شدن

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است
از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)
خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

این دو کله‌دار(خورشید و ماه)

 

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

چله ی زمستان-سرمای سخت

به دهان کسی نگاه کردن-مطیع به گفته ی کسی بودن-حرف کسی را بکار بستن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن
 

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن
حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)
دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

خیره-بی شرم-پر رو
جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

دُنگ-سهم-حصه

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است
از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن
 

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

 

 

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)
خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

د ِ-زود باش!

زیر پوست کسی آب رفتن-چاق شدن-ثروتمند شدن

دماغ چاقی-احوال پرسی

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

 

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

 

 

خرج راه-هزینه ی سفر

چَکه-شوخ و بذله گو

دبه کردن-دبه در آوردن

 

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

تلمبار- تل انبار
چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

داداشی-برادر در زبان کودکان

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن

 
دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

آب نخوردن-درنگ نکردن

 

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

چسبیدن-لذت دادن

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن
پس پسکی-حالت کسی که رو به عقب گام برمی دارد

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

زُل-خیره

 

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

پاکاری-شغل پاکار

درگذشتن-صرف نظر کردن-مردن
جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت
تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

جوشی شدن-عصبانی شدن

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

خوش لباس-نگا. خوش پوش

چَخ چَخ-عیش و عشرت

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار
دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن
تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

حرص زدن-زیاد خواستن-کم صبری کردن

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

دسته جمعی-باهم-گروهی

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

خبر چین-سخن چین-جاسوس

حمله گرفتن-غش کردن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

اسم‌ورسم-نام و مقام-شهرت و اعتبار
خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)
زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

بگیر و ببند-توقیف و حبس-حکومت نظامی
دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

تریاکی-معتاد به تریاک

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

 

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن
 

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

 
زینه-پله

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

 
خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن
در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

 

حمله-بیماری غش-صرع

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

بی جا-نامناسب-بی مورد

 
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

به جا آوردن-شناختن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

دستک-دفتر حساب

چپو شدن-غارت شدن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

 

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است