بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 339

چوب خوردن-تنبیه شدن

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن
زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب
آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

خداپسندانه-مورد پسند خدا

رودل کردن-به سنگینی معده دچار شدن

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

اُتُل-شکم-اتوموبیل
چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

به کوری چشم کسی-بر خلاف میل کسی

 
حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

تمام و کمال-کامل-به تمامی

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن
دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

 

 

تر و تازه-شاداب-شسته و رفته

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

 

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن
بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

چوغ-چوب

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

 

دله بازی-رفتار آدم دله

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد
زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

تقاص پس دادن-تاوان پس دادن

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

این سفر-این بار
تلو تلو-حرکت به چپ و راست در حین راه رفتن بر اثر سستی

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن
دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

 

خیار چنبر-نوعی خیار

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن
دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است
دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح
آتشِ بسته-طلا
جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

خواری و زاری-پریشان حالی

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

خم گرفتن-فنی از کشتی
تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن
آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

جون جونی-نگا. جان جانی
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

خیس کردن-ادرار کردن به خود

ارباب حجت-اهل منطق

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

تمام کردن-مردن

 

حق شناسی-سپاس گزاری

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

اطفال باغ-گل‌های تازه

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی
چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن
بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ
چشم و چار-چشم-دید-بینایی

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

 

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

 
زانویی-زانو

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

داداشی-برادر در زبان کودکان

 
خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

افندی پیزی(به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو، پهلوان پنبه)

رو انداز-لحاف

جایی که عرب نی انداخت-جایی پرت که در آن جا خبری از کسی نمی آید

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

 

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

دم-هنگام

 

د ِ-زود باش!

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)
بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

دماغ چاقی-احوال پرسی

حُقه-زرنگ و ناقلا

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

ریغ-مواد درون امعا و احشا

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

 
چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

بی معنی- بیخود

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

آبدست-ماهر-استاد

 

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن
چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن
دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه
بد قماش-بد جنس-خبیث

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن
 

به تور زدن- به تور انداختن

 

دُم سیخ کردن-دُم سیخ شدن

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

آهوی خاور-آفتاب

 

چار سر-حرف مفت-متلک

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور

خر تب کرده-به تمسخر به کسی می گویند که در هوای گرم لباس بسیار کلفت بپوشد

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن
حرص خوردن-عصبانی شدن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

 
از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)
 

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

جهیزیه-نگا. جهیز

تُف کار-بچه باز

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
دوبل-دو برابر

پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن

 
 

 
رگ ترکی-تعصب نژادی
دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

ارزانی(بخشیدن، دادن)

از دهان مار بیرون آمدن-هیچ کجی در کسی نبودن-راست بودن
جسته دوزی-نوعی دوختن

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن
 

ذلیل‌شده

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

آفتاب به ملاج کسی خوردن-دیوانه شدن-خل شدن
تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

آکَل(آقای کربلایی)

جُربزه-قدرت-توانایی

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند
توی گوش کسی گذاشتن-به کسی سیلی زدن

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

چشم خوردن-نظر خوردن

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن
ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

تک و توک-به ندرت-کمی

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین
خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن
تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ
از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

آی زرشک-آی زکی

 

 

دلسرد-ناامید-مایوس

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

خوش غیرت-در زبان لوطیان گاه نشانه ی اعجاب و گاه دشنامی است به جای بی غیرت

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

 
دو به هم زنی-دو به هم اندازی

 

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

 

آتشی(تندخو، زودخشم)

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن
تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

بیخ خِر-بیخ گلو

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

 

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

 

آبدار-سخت-شدید-سنگین

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده
 

بریدن از هم-قطع رابطه کردن

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

این خاکدان(دنیا)

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

از حال رفتن(بی‌حال شدن، غش کردن)

خودرو-آن چه بی اسب رود

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

آب و رنگ-طراوت و شادابی
جوشیدن با کسی-با کسی انس و الفت گرفتن-با اخلاق کسی جور درآمدن

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

 

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

 

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

جمع و جور-منظم و مرتب

 

خواب به سر شدن-نگا. خواب به خواب شدن

تک پا-زمان کوتاه-در فرصتی بسیار اندک

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن
زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

خُردینه-بچه ی خردسال

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

باد گرفتن-مغرور شدن

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

تاب-کجی چشم- طاقت و تحمل

بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند

اصول دین پرسیدن-سوال‌پیچ کردن

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

دویدن توی حرف کسی-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

 

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

تک و تا-جنب و جوش

چینی بند-چینی بند زن

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

خاور زمین-قاره ی آسیا

تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن

جاگرم کردن-در جایی ماندن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن
بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

دزدیده-دزدکی

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن
دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز
دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

جان جانی-صمیمی-یکدل

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز